Cách đấu dây đối với roto ba pha quấn dây

Cách đấu dây đối với roto ba pha quấn dây

Tuy đa số các động cơ ba pha đều dùng roto lồng sóc nhưng đôi khi cũng gặp phải những động cơ chuyên dụng dùng roto quấn dây. Nhìn chung,sơ đồ đấu dây và cách chế tạo cuộn dây roto ba pha không mấy khác lạ so với cuôn dây stato ba pha. Tương tự như ở Stato, roto của động cơ điện xoay chiều ba pha cũng được dập bằng thép lá kĩ thuật điện mỏng nhưng xẻ rãnh ở mặt ngoài. Bên trong các rãnh có đặt 3 cuộn dây pha. Các cuộn dây này cũng được nối Y hoặc Δ như các cuộn dây stato.

Khi nối Y, cả 3 đầu đầu của 3 pha được nối với nhau thành một điểm, 3 đầu cuối còn lại được nối đến 3 vành khuyên cố định trên trục động cơ. Giữa ba vành này có cách điện với nhau và với trục.  Quét trên 3 vành là 3 chổi điện bằng graphit được nối liền với một biến trở 3 pha Y. Tùy theo vị trí của biến trở mà có thể nối tiếp với cuộn dây roto các điện trở phụ ít hoặc nhiều. Khi con trượt của biến trở ở vị trí 1, mạch roto bị ngắt. Khi con trượt ở vị trí 2, mạch roto bị ngắn mạch. Biến trở này có nhiệm vụ giảm dòng khởi động để đảm bảo an toàn cho động cơ và lưới điện. Đôi khi người ta còn dùng điện cảm hoặc đổi nối Y/Δ thay cho biến trở. Dùng điện cảm hoặc đổi nối Y/Δ thì momen khởi động bị giảm, chỉ được áp dụng cho những động cơ có công suất nhỏ và trong trường hợp khởi động không tải. Khởi động bằng điện trở phụ đưa vào roto có thể làm cho momen khởi động bằng momen max nên được ứng dụng rộng rãi hơn.

Các động cơ ba pha có công suất dưới 10 kW, cuộn dây roto thường có kiểu tổ mẹ con, cuộn dây lớp đơn theo kiểu hoa sen hoặc vành rế. Với những động cơ công suất trên 10Kw, cuộn dây roto thường có kiểu tổ đồng khuôn, cuộn dây lớp kép theo kiểu gióc lòng tôm kép.

Nhìn chung, các sơ đồ dây quấn roto ba pha theo kiểu lớp đơn và lớp kép không có gì khác so với các sơ đồ cuộn dây stato. Hình dạng và sơ đồ đấu dây tương tự như ở cuộn dây stato. Cuộn dây roto lớp đơn thường được sử dụng ở những roto có rãnh kiểu nửa kín và dây dẫn có tiết diện tròn, bối dây mềm. Cuộn dây roto lớp kép thường được sử dụng ở roto có rãnh hở, dùng dây dẫn có tiết diện chữ nhật, bối dây cứng. Số vòng dây trong mỗi bối dây của roto pha nhiều hay ít tùy thuộc suất điện động cảm ứng trong từng pha dây quấn khi roto đứng yên, thường chọn trong giới hạn từ 40V đến 230V.

Thông thường cuộn dây roto ít bị hỏng, sự cố thường xuyên xảy ra là ở vành khuyên, chổi điện, biến trở và các mối hàn.